Ngày 07/02/2012, tại khu du lịch sinh thái Panhou, thôn Làng Giang, xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì, UBND tỉnh Hà Giang đã tổ chức Hội nghị triển khai xây dựng mô hình “Làng văn hóa du lịch tiêu biểu gắn với xây dựng nông thôn mới”. Nhận thấy đây là mô hình vừa có thể giúp người dân tăng thêm nguồn sinh kế, nâng cao ý thức về vệ sinh môi trường, lại vừa giúp bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa bản sắc của người Dao. UBND tỉnh đã chỉ đạo các cấp, các ngành tiến hành khảo sát, quy hoạch và tuyên truyền cho bà con nhân dân hiểu được về những giá trị tinh thần, vật chất khi tham gia thực hiện mô hình “Làng văn hóa du lịch tiêu biểu gắn với xây dựng nông thôn mới”.
Hộ gia đình ông Lý Quốc Thắng là 01 trong các hộ có dịch vụ Homestay của thôn Năm Đăm
Tiềm năng được biết đến và phát huy
Thôn Nậm Đăm, xã Quản Bạ, huyện Quản Bạ được lựa chọn là 01 trong 11 thôn “điểm” xây dựng Làng văn hóa du lịch tiêu biểu gắn với xây dựng nông thôn mới. Nằm cách trung tâm huyện Quản Bạ hơn 2 km, thôn Nặm Đăm hiện có 52 hộ gia đình dân tộc Dao sinh sống, chính vì vậy bản sắc văn hóa nơi đây được bảo tồn nguyên vẹn. Nặm Đăm vẫn mang đậm sắc màu truyền thống với những mái nhà lợp ngói âm dương đượm màu thời gian. Nơi đây còn được biết đến bởi những làn điệu dân ca, dân gian truyền thống như: hát đối, hát giao duyên, hát đám cưới... của dân tộc Dao; cũng như các lễ hội tiêu biểu như: lễ Cấp sắc, lễ cúng Cơm mới, lễ hội Cầu mùa… Đặc biệt, trang phục phụ nữ Dao áo dài với hoa văn tự thêu bằng tay, cùng những trang sức bằng bạc gồm hoa tai, vòng cổ, vòng tay và khăn quấn đầu rất rực rỡ khiến bất kỳ ai đến nơi đây cũng muốn mặc thử.
Múa trong Lễ Cấp sắc của dân tộc Dao, thôn Năm Đăm
Ngay từ những ngày đầu phát động phong trào xây dựng làng văn hóa du lịch tiêu biểu gắn với xây dựng nông thôn mới thì thuật ngữ “Du lịch cộng đồng” là một từ mới đối với bà con người dân tộc Dao nơi đây. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, người dân và các hộ gia đình trong thôn đều nhiệt tình hưởng ứng tham gia. Những ngôi nhà trình tường bằng đất đỏ được tu sửa kiên cố, gọn gàng, các thiết bị đồ dùng được trang bị đầy đủ, đến gia đình nào cũng thấy trong nhà ngoài ngõ sạch sẽ, công trình phụ hiện đại, hộ nào làm du lịch trước mỗi cổng đều treo biển "Homestay" sẵn sàng đón khách. Người dân địa phương mời du khách tới thăm cộng đồng của họ thông qua việc cung cấp chỗ ngủ, cũng như giới thiệu ẩm thực, văn hóa, cảnh sắc, tập quán, ngành nghề địa phương. Loại hình du lịch này ngày càng thu hút được sự quan tâm, lựa chọn của du khách đặc biệt là những du khách nước ngoài.
Anh Lý Quốc Thắng là một trong các hộ gia đình làm dịch vụ Homestay của thôn Nặm Đăm chia sẻ: “Gia đình chúng tôi đã làm dịch vụ Homestay từ năm 2013 đến nay, đã được đón rất nhiều đoàn khách du lịch nước ngoài như nước Anh, Mĩ, Canada...những đoàn khách này còn chụp ảnh lưu niệm với gia đình tôi; điều đặc biệt ở những vị khách nước ngoài là thường thích cùng người dân đi làm đồng để trải nghiệm và hít thở không khí trong lành nơi đây. Anh Thắng cũng cho biết mức thu cho dịch vụ nghỉ là 80.000 đồng/1 khách/1 đêm, đồ ăn sáng và các bữa do nhu cầu của khách đặt, nhưng chủ yếu là những món ăn bình dân của bà con như: rau ngoài nương, cá dưới ao, gà lợn do nhà tự nuôi cùng với những món ăn truyền thống của đồng bào.
Trong thôn Nặm Đăm hầu hết các gia đình, dù không chuyên làm du lịch vẫn kê vài ba bộ bàn ghế bằng gỗ, bằng gốc cây hay bằng đá ra trước hiên nhà để du khách có thể ghé qua, nghỉ ngơi ngắm nhìn phong cảnh. Đây chính là điều đặc biệt trong cách làm du lịch tại Nặm Đăm. Bên cạnh đó, nhà nào cũng trang trí và trưng bày những đồ thủ công truyền thống tự làm, thuốc, dược liệu, hay nhạc cụ dân tộc để khách có thể xem, tìm hiểu hoặc mua về làm kỷ niệm. Cả một không gian văn hóa hội tụ tại làng Nặm Đăm với những phong tục, tập quán và những giá trị thiêng liêng mà nơi đây vẫn còn gìn giữ.
Đến đời sống của các hộ dân trong làng được nâng lên
Du lịch cộng đồng là du lịch mà sự bền vững về môi trường, văn hóa, xã hội được quản lí và sở hữu bởi chính cộng đồng, cho cộng đồng với mục đích giúp khách thăm quan khám phá môi trường sống cũng như tận mắt chứng kiến văn hóa, nghi lễ và tập quán bản địa. Nhận thức được lợi thế về phát triển du lịch cộng đồng nên người dân Nặm Đăm luôn không ngừng phát triển, bảo tồn đồng thời lưu giữ các giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc mình đồng thời góp phần vào không gian văn hóa đa sắc màu của dân tộc Việt Nam.
Lễ trao chứng nhận “ASEAN HOMESTAY STANDARD” cho thôn Nặm Đăm
Ngày 10 tháng 11 năm 2017, nhân dân thôn Nặm Đăm được vinh dự được trao chứng nhận “ASEAN HOMESTAY STANDARD”. “Dao Homestay” được chứng nhận đủ tiêu chuẩn Asean về phục vụ du khách là một tín hiệu đáng mừng về quy mô và sự chuyên nghiệp hóa cao trong phát triển du lịch địa phương, nhất là ở Hà Giang, nơi được biết đến với nhiều khó khăn. Hiện nay cả thôn đã có 20/52 hộ gia đình thực hiện mô hình "Homestay", mỗi hộ có mức thu nhập từ 15 đến 20 triệu đồng/tháng. Thôn đã thành lập Ban quản lý dịch vụ Homestay, Ban quản lý có trách nhiệm phân phối khách cho các hộ gia đình, đồng thời kiểm tra, giám sát việc thực hiện của các hộ và bảo đảm an ninh trật tự trong thôn. Do đó khách đến với Năm Đăm luôn thấy thoải mái, bình an, thân thiện và trong lành.
Nặm Đăm hứa hẹn là điểm đến không thể bỏ qua đối với du khách trong và ngoài nước khi đến Hà Giang.
Tuấn Khanh – VPĐP NTM tỉnh
