Hợp tác xã: Không tăng, nhưng chất đã đổi

Đi vào thực chất hơn

Thông tin mới nhất từ Cục Kinh tế Hợp tác và PTNT cho thấy, mặc dù số HTX không tăng, số thành viên giảm đi song chất lượng các hợp tác xã được nâng lên; hoạt động của các HTX ngày càng đi vào thực chất. Số HTX tham gia vào liên kết và tiêu thụ sản phẩm hình thành các chuỗi liên kết tăng mạnh.

Đến hết năm 2016,cả nước có 19 liên hiệp HTXnông nghiệp,tăng 1 liên hiệp so năm 2015.Có 10.756 HTX nông nghiệp, nhiều nhất là ở vùng ĐBSH (31%), Bắc Trung bộ (21,1%), Đông Bắc bộ (16,9%), ĐBSCL (11,7%). Số lượng HTX nông nghiệp thành lập mới năm 2016 là 1.100 HTX; tuy nhiên số HTX giải thể, sáp nhập nhiều (1.285 HTX) nên giảm đi 185 HTX so với năm 2015. Các địa phương có số lượng HTX thành lập mới nhiều như: Bắc Giang, Hưng Yên, Hà Tĩnh, Quảng Ninh, Phú Yên… và hoàn thành chuyển đổi như: Hưng Yên, Hà Nam, Thanh Hóa, Quảng Bình, Đồng Tháp, Trà Vinh…

Chất lượng hoạt động của các HTX bắt đầu được chuyển biến mạnh từ năm 2015 và đặc biệt là năm 2016 nên đã nâng số HTXhoạt động có hiệu quả từ khoảng 10% năm 2014 lên trên 30% năm 2016. Doanh thu bình quân 1,1 tỷ đồng/HTX lợi nhuận bình quân khoảng 200 triệu/HTX, thu nhập bình quân của thành viên và người lao động là 1,5triệu đồng/tháng. Có nhiều liên hiệp HTX, HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả, doanh thu trên 10 tỷ/năm như: HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Anh Đào (tỉnh Lâm Đồng), HTX nông nghiệp sản xuất thương mại và dịch vụ Phước An (TP. Hồ Chí Minh), HTX Thanh Long Tầm Vu (tỉnh Long An), HTX nông nghiệp Evergrowth (tỉnh Sóc Trăng), HTX chăn nuôi Quý Hiền (tỉnh Lào Cai), HTX nông nghiệp Phước Hưng (tỉnh Bình Định). Liên hiệp HTXtiêu thụ nông sản Việt Nam,Liên hiệp HTX Thương mại thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Coop)…

Cả nước hiện nay có gần 4,05 triệu thành viên HTX nông nghiệp giảm gần 3 triệu thành viên, xã viên so với năm 2014. Do các HTX giải thể, nhiều HTX sáp nhập và chuyển loại hình khác. Số lượng thành viên, xã viên bình quân trong một HTX cũng có xu hướng giảm đi từ khoảng 600 xuống còn khoảng 400. Song, số lượng HTX có quy mô dưới 100 thành viên đang tăng lên, đây là xu hướng nâng cao hiệu quả của HTX và thu nhập của thành viên.

Về chuyển đổi HTX theo Luật Hợp tác xã năm 2012, có 13/19 liên hiệp HTX chuyển đổi theo Luật; 8.375 HTX đã chuyển đổi theo Luật chiếm 77,9% tổng số HTX nông nghiệp trong cả nước, trong đó có 2.416 HTX thành lập mới và 5.959 HTX đăng ký lại. Trong số chưa đăng ký lại còn 1.131 HTX đang ngừng hoạt động sẽ phải làm thủ tục giải thể hoặc chuyển loại hình khác theo quy định của Luật Hợp tác xã.

Nỗ lực để thành lập mới trên 1.300 HTX/năm

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường, một trong những bất cập của ngành nông nghiệp hiện nay là chưa hình thành sản xuất lớn, chưa bền vững, phổ quát. Đến nay 13,8 triệu hộ nông dân với 78 triệu miếng ruộng chưa tổ chức được dưới dạng tổ hợp tác, HTX, doanh nghiệp. Trong khi đó, yếu tố khoa học kỹ thuật, từ sản xuất, chế biến, thương mại ở cấp thấp. “Cũng vì thế, giá nông sản của ta còn thấp, chuỗi giá trị ngắn, bấp bênh về thị trường. Về mặt quản lý, kể cả từ Bộ đến các địa phương còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng chuyển đổi theo nhu cầu của ngành nông nghiệp”- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.

Theo Nghị quyết của Quốc hội, để hoàn thành đề án 15.000 HTX hoạt động có hiệu quả thì mỗi năm cần thành lập mới trên 1.300 HTX, đồng thời phải hoàn thành việc chuyển đổi các HTX; nâng số HTX hoạt động hiệu quả lên 45%; tăng thêm 100 chuỗi liên kết có sự tham gia của HTX. Cục Kinh tế Hợp tác và PTNT định hướng phát triển các HTX nông nghiệp theo các vùng miền như sau: Nếu số lượng hợp tác xã của tỉnh ít hơn 50 thì tăng thêm 25 HTX/năm; từ 50 - 150 HTX tăng thêm 20 HTX/năm, trên 150 HTX thì tăng thêm 15 HTX/năm. Riêng các tỉnh vùng Đông Bắc và Tây Bắc tăng thêm bình quân 15 HTX/năm.

Một trong những giải pháp quan trọng để thực hiện các mục tiêu lớn kể trên là hoàn thiện cơ chế chính sách thúc đẩy kinh tế hợp tác phát triển, gồm: Ban hành Nghị định về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản trong sản xuất nông nghiệp; Ban hành Thông tư hướng dẫn phân loại và đánh giá hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Bộ sẽ phối hợp Ban Kinh tế Trung ương trình Bộ Chính trị Đề án “Đẩy mạnh liên kết sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp theo chuỗi giá trị” và tham mưu để ban hành “Đề án đổi mới và phát triển hợp tác xã nông nghiệp”; đồng thời báo cáo Chính phủ làm rõ nguồn vốn hỗ trợ hợp tác xã nông nghiệp (dự kiến khoảng 5% tổng nguồn vốn trong Chương trình xây dựng nông thôn mới).

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh thực hiện Luật Hợp tác xã, tuyên truyền, đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý nhà nước về kinh tế hợp tác, cán bộ chủ chốt của hợp tác xã nông nghiệp, chỉ đạo các địa phương hướng dẫn các HTX nông nghiệp đăng ký lại và hoạt động theo Luật Hợp tác xã năm 2012. Phát động thi đua, chỉ đạo xây dựng, phát triển và nhân rộng các mô hình HTX nông nghiệp kiểu mới hoạt động theo Luật Hợp tác xã./.