Chú ý: Bài viết này chưa được xuất bản, chỉ có những người có quyền thao tác mới có thể xem được nội dung.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), Hà Giang đã khơi dậy truyền thống đoàn kết, phát huy nguồn lực cộng đồng để phát triển kinh tế - xã hội, xoá đói giảm nghèo (XĐGN) và cải thiện đáng kể cuộc sống của đồng bào các dân tộc nơi đây. Trong cái khó khăn ấy, đã có nhiều cách làm sáng tạo; phải kể đến là “Hội đồng quản lý & Phát triển thôn” (QL & PT) ở thôn Chang thuộc xã Việt Lâm, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang đã phát huy tích cực vai trò chủ động của người dân trong xây dựng NTM.
Từ vai trò tự quản của người dân thôn Chang….
Vượt qua những con đường NTM kết nối nhiều thôn, dưới trời mưa nhẹ hạt; chúng tôi đến thôn Chang vào một buổi sáng cuối thu ấm áp. Trong khuôn viên thoáng đãng của nhà văn hoá mới xây, đồng bào trong trang phục các dân tộc Tày, Nùng, Dao,… mến khách; hồ hởi chào đón chúng tôi cởi mở, chân tình như với người thân lâu ngày trở về . Sau lời giới thiệu của Chủ tịch Hội đống QL & PT thôn Chang về phong trào thi đua lao động sản xuất, nâng cao thu nhập và tinh thần vượt khó để xây dựng NTM; đoàn chúng tôi được thưởng thức những điệu hát then đầy ấn tượng do người dân tự sáng tác và biểu diễn trên sân khấu chưa có loa đài và máy tăng âm. Được nghe dịch lại lời ca, tôi vô cùng xúc động về tình cảm của các dân tộc đối với phong trào xây dựng NTM, tình yêu đôi lứa và niềm tin đối với cuộc sống tương lại.
Tìm hiểu tình hình địa phương, chúng tôi được biết, thôn Chang có diện tích tự nhiên 124 ha; trong đó, đất nông nghiệp chiếm 43,4%, đất lâm nghiệp 31,5%. Toàn thôn có 120 hộ với trên 490 người, 65% trong tuổi lao động; sản xuất kinh doanh chủ yếu vẫn là nông nghiệp. Trước ngày xây dựng NTM, giá trị sản lượng Nông-lâm nghiệp chiếm trên 90%, tỷ lệ hộ nghèo cao hơn mức bình quân hiện nay của tỉnh và thôn Chang mới đạt được 4 tiêu chí NTM. Sau 3 năm triển khai thực hiện, thôn đã hoàn thành 19/19 tiêu chí của chương trình mục tiêu quốc gia; đưa sản lượng lương thực đầu người lên 750 kg/năm, thu nhập bình quân đạt trên 16 triệu đồng/người/năm; với trên 42,5% số hộ từ khá giả trở lên và số hộ nghèo chỉ còn 4,1%.
Đ/c Lê Huy Ngọ cùng các vị đại biểu chụp ảnh lưu niệm với đội văn nghệ thôn Chang, xã Việt Lâm, Vị Xuyên Vì sao thôn Chang có được thành công ấn tượng và trở thành điểm sáng ở vùng núi cao là chủ đề thôi thúc chúng tôi đi sâu để hiểu cho được bản chất cội nguồn. Trao đổi cùng bà con dân trong thôn chúng tôi được biết; khi thực hiện cuộc vận động xây dựng NTM, Ban phát triển thôn đã coi trọng công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu được NTM là hướng đi để phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập và đem lại lợi ích lâu dài. Bí thư chi bộ Hà Thị Thu cho biết, cuộc vận động xây dựng NTM được sự đồng tình của mọi người dân, họ đã tham gia với trách nhiệm cao theo tinh thần tự quản; mọi công trình xây dưng trong thôn đều được người dân tự nguyện đóng góp công sức, cùng làm và tự kiểm tra, giám sát. Theo đó, Hội đồng QL & PT thôn đã được hình thành với 9 thành viên, đại diện cho dân và các tổ chức chính trị xã hội, được giao trách nhiệm trong từng lĩnh vực. Từ kết luận bàn bạc, thảo luận dân chủ trong dân; việc xây dựng NTM đã tập trung vào làm đường thôn, ngõ xóm; dựng cầu qua suối, xây cống qua đường; tu sửa nhà hội trường; làm sạch đường làng ngõ xóm, nhà ở, ruộng đồng và đặc biệt là tổ chức phong trào thi đua lao động sản xuất, nâng cao thu nhập để tạo nguồn lực phát triển. Bằng những việc làm thiết thực, dân trong thôn đã hiến trên 5.200 m2 đất, góp trên 3.500 ngày công xây dựng cơ sở hạ tầng và đóng góp trên 11,84 triệu đồng xây cầu qua suối.
Từ thực tiễn phong trào; khi nhận ra lợi ích mang lại, người dân đã thực sự quan tâm; tinh thần làm chủ và ý thức tự quản trong mỗi việc làm ngày một cao hơn. Với nguyện vọng của dân, nhằm nâng cao hoạt động tự quản trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng và nhất là phát huy rộng rãi quyền dân chủ cơ sở trong thực thi chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ; chi bộ thôn Chang dã chủ động đề xuất thành lập mô hình Hội đồng tự quản thôn gồm 9 thành viên đại diện cho các tổ chức chính trị xã hội và cộng đồng dân cư, chịu trách nhiệm bàn bạc và quyết định mọi công việc trong xây dựng NTM; chỉ đạo hình thành các phương án phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập; xây dựng, quản lý các công trình phúc lợi; đấu tranh phòng ngừa tệ nạn xã hội, xoá bỏ các thủ tục lạc hậu và giữ vững danh hiệu bản làng văn hoá.
…đến Quyết định của Uỷ ban Nhân dân xã Việt Lâm, huyện Vị Xuyên
Với kết quả khích lệ đạt được trong xây dựng NTM của thôn Chang, Huyện Uỷ Vị Xuyên đặc biệt quan tâm cách làm mới theo tinh thần tự quản. Đầu tháng 8 năm 2014, thường vụ Huyện uỷ có kết luận về hoạt động của Hội đồng quản lý và phát triển thôn Chang; tiếp đó, ngày 26 tháng 8 Huyện Uỷ ban hành Quyết định 2979 thí điểm thành lập Hội đồng quản lý và phát triển thôn Chang. Trên cơ sở nghị quyết bàn bạc thống nhất của các dân tộc trong thôn Chang, ngày 22 tháng 9 năm 2014, UBND xã Việt Lâm quyết định phê chuẩn thành lập Hội đồng quản lý và phát triển thôn Chang; ngay sau đó, ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng (Quyết định 82;QĐ-UBND ngày 30 tháng 9).
Hội đồng QL&PT thôn Chang là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư, nơi thực hiện dân chủ trực tiếp và rộng rãi để phát huy các hình thức hoạt động tự quản và tổ chức nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước và nhiệm vụ cấp trên giao. Với nội dung quy định, Hội đồng QL&PT thôn được bầu cử trực tiếp, có nhiệm vụ tổ chức cộng đồng dân cư cùng thảo luận và biểu quyết những nội dung để cấp có thẩm quyền quyết định theo quy định của luật pháp; cùng bàn bạc để quyết định hoạt động tự quản theo quy định xây dựng NTM trong phát triển sản xuất, xây dựng các công trình phúc lợi, giảm nghèo; thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của nhà nước; thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân; đảm bảo đoàn kết, dân chủ, công khai, minh bạch; giữ gìn trật tự an toàn, vệ sinh môi trường; phòng chống tệ nạn xã hội, xoá bỏ hủ tục và phát huy bản sắc văn hoá địa phương nhằm giữ vững và phát huy danh hiệu “thôn văn hoá”.
Đ/c Hà Thi Thu Chủ tich Hội đồng QL&PT chào mừng khách thăm thôn Quy chế hoạt động định rõ nội dung dân chủ cơ sở; xây dựng,thực hiện hương ước, quy chế thôn bản và tham gia vào cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sỗng văn hoá ở khu dân cư”; củng cố và duy trì hoạt động hiệu quả các tổ chức tự quản. Hội đồng QL&PT thôn hoạt động theo nghị quyết của hội nghị toàn dân, được tổ chức định kỳ hàng tháng để dánh giá việc thực hiện và xây dựng phương hướng hoạt động tiếp theo; sơ kết 6 tháng và tổng kết hoạt động hàng năm. Từ kết luận của hội nghị toàn thôn, Hội đồng QL&PT thôn chịu trách nhiệm đôn đốc hộ gia đình thực hiện tốt mọi nghĩa vụ và được hưởng lợi ích theo quy chế đã được hội nghị toàn thôn thống nhất.
Đôi điều ghi nhận rút ra
Hội đồng mang tính tự quản thôn Chang được hình thành và phát triển từ đòi hỏi thực tiễn phát huy dân chủ cơ sở trong xây dựng NTM; hoạt động của Hội đồng đã góp phần tích cực vào khơi dậy sức mạnh đoàn kết toàn dân và tinh thần tự chủ vươn lên của cộng đồng trong xoá đói giảm nghèo, phát triển sản xuất và thúc đẩy nhanh công cuộc xây dựng NTM. Kinh nghiệm quản lý phát triển thôn Chang mở ra hướng đi mới để xã Việt Lâm trở thành đơn vị dẫn đầu, có khả năng hoàn thành tốt 19 tiêu chí xây dựng NTM ở huyện Vị Xuyên. Từ thực tiễn thôn Chang với sự nhạy bén của Huyện Uỷ Vị Xuyên và tinh thần chỉ đạo quyết liệt của xã Việt Lâm, mô hình tự quản thôn Chang đã mang lại hiệu quả thiết thực trong phát triển kinh tế xã hội ở vùng cao khó khăn. Hy vọng mô hình tự quản xây dựng NTM thôn Chang sẽ được các cơ quan nghiên cứu, quản lý sớm tổng kết để có thể rút ra những kinh nghiệm và giải pháp tổ chức quản lý thiết thực nhằm đẩy nhanh nhịp độ xây dựng NTM ở mọi vùng, miền trong giai đoạn tới./.
Vị Xuyên những ngày cuối thu 2014 ./.
Ts Lê Thành Ý
